Telemedycyna w ostatnich latach zyskuje na popularności wśród pacjentów. Nic dziwnego - rozwiązanie to daje wiele korzyści. W tym artykule wyjaśniamy, co to jest telemedycyna, przybliżamy podstawy prawne i doradzamy jak poprawnie udzielać świadczeń telemedycznych.

Telemedycyna - co to jest?

Czym jest telemedycyna? Termin ten odnosi się do diagnozowania i leczenia na odległość przy użyciu nowoczesnych środków komunikacji (internet, telefon). Wedle przyjętej definicji porada telemedyczna to równoprawne świadczenie zdrowotne udzielane na analogicznych zasadach jak porada osobista w gabinecie.

Telemedycyna w Polsce do niedawna była praktykowana głównie wobec pacjentów ze schorzeniami przewlekłymi takimi jak cukrzyca, astma, choroby układu krążenia czy choroby psychiczne. Dzięki niej lekarze mogli na bieżąco monitorować stan zdrowia pacjentów. Rozwój telemedycyny i jej rozkwit nastąpił w czasach pandemii COVID-19 - wówczas forma ta znacznie poszerzyła swój zakres. Obecnie większość placówek medycznych oferuje taką usługę jako bezpieczną alternatywę dla wizyt stacjonarnych - oczywiście w przypadkach, w których jest to możliwe.

Telemedycyna a prawo

Według polskiego prawa i zasad etyki zawodowej świadczenia telemedyczne są akceptowalne jako alternatywa dla tradycyjnych wizyt w gabinecie. W ramach telekonsultacji lekarz jest uprawniony do:

• zbierania wywiadu;
• nadzorowanie badań diagnostycznych wykonywanych w domu przez pacjenta;
• wykonywania części badań;
• wystawiania e-Recept lub e-Zwolnień.

Podstawią prawną do udzielania porad telemedycznych jest ART. 3 ust 1 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r o działalności leczniczej. Wedle ustawy lekarz może wykonywać świadczenia medyczne "za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności".

Porady telemedyczne mogą udzielać lekarze POZ mający umowę z NFZ. Możliwe jest też rozliczanie teleporad w takich zakresach jak: opieka psychiatryczna, leczenie uzależnień, porady realizowane w ramach programów lekowych oraz ambulatoryjna opieka specjalistyczna. W czasach pandemii koronawirusa NFZ wręcz zalecało świadczenie takich porad jako główną formę opieki lekarskiej. W ramach świadczeń NFZ teleporady mogą też udzielać pielęgniarki i położne POZ.

Czy telemedycyna jest rodzajem działalności leczniczej?

Zgodnie z przyjętą definicją telemedycyna określa konkretny sposób świadczenia usług medycznych (w tym przypadku wykonywanych na odległość). Termin ten nie odnosi się więc do osobnego rodzaju działalności leczniczej.

Zalety telemedycyny

Stosując telemedycynę w Twoim gabinecie możesz liczyć na wiele korzyści. Oto niektóre z nich:

• łatwy dostęp do specjalistycznej opieki medycznej przełoży się na większe zainteresowanie gabinetem;
• większa skuteczność leczenia i bezpieczeństwo pacjenta;
• bezpieczeństwo epidemiczne;
• większa liczba dziennych wizyt;
• łatwy dostęp do dokumentacji medycznej;
• możliwość świadczenia usług medycznych w dowolnym miejscu i czasie;
• lepsza organizacja pracy mniejszych ośrodków medycznych;
• zmniejszone ogólne koszty leczenia;
• brak konieczności dojazdów do pacjentów.

Podstawowe zasady udzielania świadczeń telemedycznych

Aby móc udzielać świadczeń telemedycznych, należy spełnić kilka wymogów i zasad.

1.Sprzęt i oprogramowanie

Nie musisz posiadać specjalistycznego sprzętu - wystarczy telefon lub komputer z zainstalowanym komunikatorem. Zadbaj też o stabilne łącze internetowe (najlepiej światłowód) oraz o dobry program antywirusowy.

1. Weryfikacja tożsamości

Na początku każdej telekonsultacji musisz zweryfikować tożsamość swojego pacjenta. Możesz to zrobić na kilka sposobów:

• poproś go o podanie numeru PESEL, a następnie sprawdź jego poprawność z dokumentacją medyczną.
• jeżeli jest to pierwsza wizyta, poproś pacjenta o podanie kompletu informacji potrzebnych do założenia takowej dokumentacji.
• podczas wideorozmowy poproś o okazanie dokumentu tożsamości do kamerki.
• jeżeli pacjent zostawił Ci swój numer telefonu do kontaktu, zaleć, aby kontaktował się z Tobą z tego numeru.

1. Wystawianie dokumentów

W ramach teleporady możesz wystawić niezbędne dokumenty, takie jak e-Recepty, zaświadczenie o niezdolności do pracy, skierowania i zlecenia na wyroby medyczne. Dobry program dla lekarzy ułatwi i przyspieszy ten proces. Poinformuj też pacjenta, że ma on dostęp do dokumentacji medycznej za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta (IKP).

1. Prowadzenie dokumentacji medycznej

Dokumentacja medyczna powinna być prowadzona tak samo jak w przypadku standardowej porady. Odnotuj w niej tylko, że świadczenie było udzielone telefonicznie lub cyfrowo. Dodajmy, że przepisy nie wymagają nagrywania lub archiwizacji takich porad - możesz to zrobić, ale nie jest to konieczne.

1. Gotowość na niespodziewane scenariusze

Lekarz zawsze powinien być gotowy na niestandardowe sytuacje. Przygotuj więc odpowiednie procedury np. na konieczność udzielenia natychmiastowej pomocy pacjentowi.

1. Odpowiedzialność

Świadczenie usług telemedycznych nie zwalnia Cię z odpowiedzialności zawodowej. Pamiętaj więc, aby podejść do konsultacji w pełni profesjonalnie. Przeprowadź wnikliwy wywiad lekarski, zapoznaj się z historią chorób i przyjmowanymi lekami. Na koniec wizyty przekaż pacjentowi informację medyczną ze zrealizowanej e-Wizyty.

Telemedycyna w Polsce - jak wygląda w naszym kraju?

Choć leczenie na odległość stosowane jest na świecie od lat 60 XX., w Polsce telemedycyna zaczęła rozwijać się dopiero od 2001 roku. Wtedy powstała Sekcja Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Należący do niej specjaliści z każdej dziedziny medycyny zaczęli rozwijać ideę świadczeń medycznych na odległość. Jednym ze znaczących sukcesów towarzystwa było przeprowadzenie interaktywnej wideokonferencji z operacji serca. Zabieg odbył się w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Od 2015 roku działa w Polsce Telemedycyna Grupa Robocza.