Jakie przepisy regulują dopuszczalność prowadzenia badania kontroli trzeźwości w miejscu pracy? Jakie grupy osób mogą zostać objęte kontrolą? Jakie są przesłanki warunkujące możliwość wprowadzenia kontroli trzeźwości przez pracodawcę? Jakie dokumenty należy zaktualizować oraz przygotować w związku z prowadzeniem kontroli trzeźwości? Odpowiadamy na pytania.

Nowelizacja przepisów Kodeksu pracy

Za sprawą nowelizacji przepisów Kodeksu pracy wprowadzono do jego treści przepisy od art. 22(1c) do 22 (1h). Przepisy te regulują kwestie możliwości prowadzenia w sposób zgodny z prawem kontroli trzeźwości oraz kontroli na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu.

Pracodawca podejmujący decyzję o wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracowników jest zobowiązany uwzględnić treść znowelizowanych przepisów Kodeksu pracy, jak również przepisów wykonawczych regulujących to zagadnienie, zachowując jednocześnie określony tryb wprowadzenia odpowiednich regulacji do przepisów wewnątrzzakładowych, które muszą określać grupę pracowników objętą kontrolą trzeźwości, sposób przeprowadzania kontroli, w tym rodzaju urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czasu i częstotliwość jej przeprowadzania.

Dodatkowo pracodawca musi pamiętać o kwestiach wynikających z ochroną danych osobowych. Innymi słowy nie wystarczy podjęcie decyzji o wprowadzeniu kontroli trzeźwości. Trzeba ten proces odpowiednio przygotować i na podstawie przyjętych ustaleń opracować stosowną dokumentację, w tym dokumentację w obszarze ochrony danych osobowych.

Dokumentacją, jaką należy opracować w związku z wprowadzeniem kontroli trzeźwości

Pakiet dokumentów niezbędnych dla wprowadzenia kontroli stanu trzeźwości przez pracodawcę:

• Aktualizacja Rejestru Czynności Przetwarzania Danych – należy przygotować aktualizację RCPD w związku z wprowadzeniem nowego rodzaju czynności, w związku z realizacją, której dochodzi do przetwarzania danych osobowych badanych osób.
  
• Przygotowanie Klauzuli Informacyjnej dla osób podlegających kontroli trzeźwości – należy opracować klauzulę informacyjną, przy wykorzystaniu której pracodawca jako administrator danych osobowych będzie realizował swój obowiązek informacyjny względem danych podmiotów poddawanych kontroli trzeźwości.
  
• Opracowanie informacji dla pracowników zatrudnionych w chwili wprowadzenia w życie kontroli – zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, należy przygotować taki wzór dla pracowników.
  
• Opracowanie Informacji dla pracowników, którzy dopiero zostaną zatrudnieni po wejściu w życie przepisów o kontroli – również w takim przypadku pracodawca musi przygotować stosowną informację dla nowo zatrudnianych pracowników, którzy zgodnie z przyjętymi zasadami objęci zostaną po zatrudnieniu przepisami regulującymi zasady przeprowadzania kontroli trzeźwości.
  
• Stworzenie zapisów wprowadzających kontrolę trzeźwości do układu zbiorowego pracy / regulaminu pracy / obwieszczenia. (Regulamin prowadzenia kontroli trzeźwości) – wprowadzenie kontroli trzeźwości wymaga nie tylko zachowania właściwego trybu wprowadzenia w życie zapisów, ale również wymaga ich opracowania według wytycznych zawartych w przepisach kodeksu pracy.

Przesłanki wprowadzenia kontroli trzeźwości przez pracodawcę w gabinecie lekarskim

Pracodawca ma możliwość wprowadzenia kontroli trzeźwości pracowników, jednak nie jest to jego obowiązek. Zgodnie z art. 22 (1c) § 1 k.p. pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia ich lub innych osób bądź ochrony mienia. Wystarczy spełnienie jednej z wymienionych przesłanek, aby wprowadzenie kontroli było możliwe.

Możliwość prowadzenia badania nie tylko względem pracowników

Zgodnie z art. 22 (1h) K.p. przepisy od art. 22 (1c) K.p. do 22 (1f) K.p. oraz przepisy wydane na podstawie art. 22 (1g) K.p. stosuje się odpowiednio do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą, a także do osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, których praca jest organizowana przez tych pracodawców.

Obowiązek poszanowania godności i dóbr osobistych

Kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika oraz innych osób objętych kontrolą. Zgodnie z art. 11(1) K.p. pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

Zgodnie z Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 listopada 2018 r. (III APa 47/18) cyt.: „(…) odrębną kategorią dóbr osobistych podlegających ochronie jest godność pracownicza, rozumiana jako poczucie własnej wartości, oparte na opinii dobrego fachowca i sumiennego pracownika oraz na uznaniu zdolności, umiejętności i wkładu pracy pracownika przez jego przełożonych.(…)”. Kontrola trzeźwości nie może również naruszać innych dóbr osobistych.

Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego, w związku z art. 300 K.p., do katalogu innych dóbr osobistych pracownika zaliczymy w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.

Autor: mgr Dominik Spałek