W jednym z ostatnich artykułów przedstawialiśmy najważniejsze aspekty prowadzenia praktyki lekarskiej. Niniejszy artykuł poświęciliśmy wykonywaniu zawodu lekarza w ramach stosunku pracy. Co warto wiedzieć?

Jakie prawa, a jakie obowiązki ma lekarz – pracownik?

Najważniejsze przepisy dotyczące umowy o pracę dla lekarza znajdziemy w kodeksie pracy oraz ustawie o działalności leczniczej. Przedmiotem umowy o pracę jest zobowiązanie lekarza do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, za wynagrodzeniem.

Lekarz swoje obowiązki wynikające z umowy o pracę wykonuje samodzielnie, jedynie za zgodą pracodawcy wykonanie niektórych obowiązków może być zlecone innej osobie. Lekarz – pracownik jest też podległy organizacyjnie na rzecz pracodawcy, który organizuje proces pracy. Cecha podporządkowania poleceniom pracodawcy odróżnia umowę o pracę od umów cywilnoprawnych. Umowa o pracę daje lekarzowi stabilność zatrudnienia – zapewnia ochronę przed zakończeniem stosunku pracy. Szczególnej ochronie podlegają także kobiety w ciąży, pracownice będące na urlopie macierzyńskim, a także lekarze w wieku przedemerytalnym.

Pracownicy – lekarze mają także prawo do urlopu wypoczynkowego, urlopu okolicznościowego, odpoczynku (przepisy ochronne dotyczące czasu pracy oraz limitu pracy w godzinach nadliczbowych) oraz gwarantowaną wysokość minimalnego wynagrodzenia. To pracodawca zobowiązany jest do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz zdrowotne. Obowiązujące przepisy prawa pracy chronią pracownika przed dyskryminacją, nierównym traktowaniem i mobbingiem.

Ile wynosi czas pracy lekarza?

Co do zasady, czas pracy lekarza wykonującego zawód w ramach stosunku pracy wynosi
7 godzin 35 minut na dobę i nie może przekraczać przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym. Okres rozliczeniowy nie powinien być dłuższy niż miesiąc. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 4 miesięcy.

Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Pracownikowi pełniącemu dyżur medyczny okres odpoczynku powinien być udzielony bezpośrednio po jego zakończeniu. W każdym tygodniu przysługuje mu ponadto prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego minimum 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

Istnieje możliwość planowania dyżuru medycznego w zakresie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy oraz ponad normę tygodniową. Dopuszczalność planowania dyżuru medycznego w zakresie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy oznacza, że harmonogram pracy, w którym pracodawca wyznacza lekarzowi godziny pracy w ramach wymiaru czasu pracy może obejmować normalne godziny pracy oraz godziny dyżuru medycznego. Godziny dyżuru medycznego planowane przez pracodawcę mogą więc dopełniać godziny pracy do obowiązującej lekarza przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy.

Dyżur medyczny nie może być kwalifikowany w całości w kategoriach pracy ponadnormatywnej, czy też pracy w godzinach nadliczbowych1(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2014 r., I PK 313/13, LEX nr 1628905).

Czym jest klauzula opt-out?

Po wyrażeniu pisemnej zgody, lekarz może zostać zobowiązany do pracy w wymiarze przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Okres rozliczeniowy nie może być dłuższy niż 4 miesiące. Decyzja lekarza musi być dobrowolna, a także może zostać cofnięta – za pisemnym oświadczeniem skierowanym do pracodawcy i miesięcznym okresem wypowiedzenia. Lekarz nie może być dyskryminowany, jeżeli nie wyrazi powyższej zgody.

Jaką odpowiedzialność materialną ponosi lekarz – pracownik?

Umowa o pracę jest umową ,,starannego działania”, dlatego też lekarz – pracownik ponosi odpowiedzialność za brak należytej staranności.

Lekarz, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.

Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia. Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.

Prawodawca przewidział ograniczoną wysokość odszkodowania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Autorka: adwokat Justyna Macias

adwokat-dla-lekarza.pl